ΓΙΑΤΙ; ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΓΚΛΗΣ
ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
- Πόλεμος και απάνθρωπη βία
- Θύτες και θύματα, νικητές και ηττημένοι
- Ειρήνη και ανθρωπισμός εναντίον πολέμου και θηριωδίας
Θέμα του
κειμένου είναι ο παραλογισμός του πολέμου και η αλλοτρίωση που προκαλεί αυτός
στον άνθρωπο.
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟ ΕΙΔΟΣ: ΔΙΗΓΗΜΑ
Πεζό λογοτεχνικό αφηγηματικό έργο με μικρή
(σχετικά με το μυθιστόρημα) έκταση και με ολοκληρωμένη υπόθεση, η οποία είναι
πλαστή ή εμπνευσμένη από την πραγματικότητα. Στο διήγημα υπάρχει ενότητα
υπόθεσης, τόπου και χρόνου: η υπόθεση τοποθετείται σε συγκεκριμένο τόπο και
περιορισμένα χρονικά πλαίσια, ενώ περιστρέφεται γύρω από έ ν α κύριο γεγονός,
στο οποίο πρωταγωνιστεί έ ν α κεντρικό πρόσωπο, ο ήρωας του διηγήματος.
Ενδέχεται όμως να υπάρχουν και δευτερεύοντα γεγονότα ή πρόσωπα, που έχουν στόχο
να φωτίσουν τον πρωταγωνιστή.
ΣΧΟΛΙΑ
1.Το περιεχόμενο του κειμένου είναι αντιπολεμικό. (σ’ αυτή την κατηγορία ανήκουν τα λογοτεχνικά κείμενα που παρουσιάζουν τον πόλεμο από πλευρά ανθρωπιστική, ρεαλιστικά και χωρίς εξιδανικεύσεις - και φυσικά με απορριπτικό τρόπο, τονίζοντας τα δεινά και τις εφιαλτικές στιγμές του, με στόχο να τονίσουν τη σημασία της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών και την αγάπη ως κύρια ανθρωπιστική αξία).
1.Το περιεχόμενο του κειμένου είναι αντιπολεμικό. (σ’ αυτή την κατηγορία ανήκουν τα λογοτεχνικά κείμενα που παρουσιάζουν τον πόλεμο από πλευρά ανθρωπιστική, ρεαλιστικά και χωρίς εξιδανικεύσεις - και φυσικά με απορριπτικό τρόπο, τονίζοντας τα δεινά και τις εφιαλτικές στιγμές του, με στόχο να τονίσουν τη σημασία της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών και την αγάπη ως κύρια ανθρωπιστική αξία).
2.Στο αφηγηµατικό περιεχόµενο δεν υπάρχουν τοπικοί, χρονικοί ή ονοµατικοί προσδιορισμοί, ώστε να µπορούµε να εντοπίσουμε το πότε, πού και ανάµεσα σε ποιους συµβαίνουν τα διαδραµατιζόµενα. Αυτή είναι προφανώς µια επιλογή του συγγραφέα,ο οποίος:
- επιζητεί να δείξει ότι σε έναν πόλεµο δε
µετράει ποιος έχει το δίκιο και ποιος το άδικο,
- οι εµπόλεµοι χάνουν την ανθρωπιά τους και
γίνονται εναλλάξ αθώα θύµατα και σκληροί θύτες.
- καθιστά έτσι πιο έντονο το αντιπολεμικό μήνυμα
3.Τραγικό
πρόσωπο:τραγικό πρόσωπο είναι ο νέος στρατιώτης, αυτός που
σκότωσε τον άλλο, γιατί είναι και αυτός θύμα, όχι της μοίρας και των «θεών»,
αλλά ενός πολέμου που τον έχει αλλοτριώσει, τον έχει εξαγριώσει και
εξαχρειώσει, τον έχει κάνει να σκέφτεται μόνο τον εαυτό του
4.Το χαρακτηριστικό γνώρισµα είναι οι συνεχείς ανατροπές.
- Ο νέος στρατιώτης τη µια στιγµή προκαλεί τη συµπάθεια του αναγνώστη,
αφού παρουσιάζεται ως θύµα ενός πολέµου που τον έχει διαφθείρει ηθικά, τον
κρατά µακριά από αγαπηµένα πρόσωπα και δεν τον αφήνει να απολαύσει «την
όµορφη ζωή του ανθρώπου»,
- την άλλη στιγµή όµως προκαλεί την απέχθεια του αναγνώστη, αφού
γίνεται ο ίδιος σκληρός εκτελεστής ενός συνανθρώπου του.
- Στη συνέχεια ο εκτελεστής στρατιώτης µετατρέπεται σε τραγικό θύµα,
καθώς µετανιώνει φρικτά και συντρίβεται ο ίδιος από την πράξη του.
- Η τελευταία εικόνα του στρατιώτη-θύτη να κρατά στην αγκαλιά του και
να ζητά συγχώρεση από το στρατιώτη-θύµα σφραγίζει δραµατικά την ιστορία
και δίνει σαφέστατο αντιπολεµικό µήνυµα.
- Η ψυχή του αναγνώστη συμπάσχει και καθαίρεται στο τέλος μέσω «του
ελέου και του φόβου».
Διαφορές-ομοιότητες των ηρώων
ο
συγγραφέας βάζει τις ίδιες σκέψεις και τα ίδια λόγια στους δυο στρατιώτες,
θέλοντας να δείξει ότι,
- παρά τις διαφορές τους(εθνικές,
φυλετικές),
- όλοι οι άνθρωποι
έχουν κοινές ανάγκες(δίψα, κούραση), συναισθήµατα (λύπη,χαρά,ανακούφιση),
αγωνίες (επιθυμία για ζωή, επιστροφή) και πόνους.
Μήνυμα
Η
επαναλαµβανόµενη προσφώνηση «αδερφέ µου» δίνει
το µήνυµα της συναδέλφωσης και της ανθρώπινης αλληλεγγύης.
Γλώσσα
- Ιδιωματικές λέξεις (λόγος των απλών ανθρώπων
της ελληνικής υπαίθρου-δεκαετία 1950-60)
- Σύνθετες ποιητικές λέξεις που προσδίδουν
γλαφυρότητα και ποιητικότητα.
Ύφος
Απλό
και συγκινητικό, γλαφυρό, λυρικό και ποιητικό στη 2η και στην
τελευταία παράγραφο
Εκφραστικά μέσα
- Μεταφορές
- Προσωποποιήσεις
- Εικόνες (περιγραφές της φύσης & δραματικές
αναπαραστάσεις του πληγωμένου)
- Ασύνδετα σχήματα (με cressendo =
κορύφωση)
- Xιαστό (χτύπαγαν τα μηνίγγια, το κεφάλι βούιζε)
Αφηγηματικοί τρόποι
- Αφήγηση γ΄πρόσωπη κυρίαρχη με
- Περιγραφές (αντίθεση πολέμου-ειρήνης) και
- Διαλόγους ενδιάμεσα (ιδιότυπος ο διάλογος του
β΄στρατιώτη:τα λόγια που βάζει ο αφηγητής σ' αυτόν και εκφράζει τη
συνείδησή του)
- Εσωτερικό μονόλογο
Αφηγηματικές τεχνικές
Εστίαση
μηδενική (αφηγητής>πρόσωπα)
Αφηγητής
παντογνώστης-ετεροδιηγητικός (αφηγείται ιστορία στην οποία δε μετέχει).
και λίγα λόγια για τον συγγραφέα...
